Uit licht van Sivanada : november 2009   Vol. 511

Scheppingskringlopen
Het scheppingsverhaal van de bijbel en de moderne evolutietheorie staan lijnrecht tegenover elkaar. Volgens de bijbel begon het allemaal met volmaaktheid. God schiep de dingen immers in een paradijselijke staat. Daarna kwamen de zondeval en de chaos. De wetenschap beweert het tegenovergestelde: alles begon met chaos en daaruit volgde ordening na verloop van een miljoenen jaren lange evolutie. De hindoe filosofie combineert beide visies door een geloof in scheppingskringlopen (kalpas). Na een lange periode van sluimering, de nacht van Brahma genoemd, volgt een nieuwe scheppingscyclus, de dag van Brahma genoemd en op het einde wordt alles weer opgeslorpt in zijn bron.

Er zijn nog mensen die geloven dat God de dingen schiep zoals ze nu zijn, maar na het werk van Darwin en van vele andere onderzoekers werd het moeilijk nog langer te geloven in deze theorie.

Wat heeft de Yogafilosofie erover te zeggen? In boek 4 van de

Yoga Soetra van Patanjali komen de volgende soetras (aforismen) voor:

2. Jaatyantaraparinaamah prakrityaapoeraat.

jaati : soort; antara: andere; parinaama: verandering; prakriti: natuur; aapoeraat: toestroming, binnenvloeien

De verandering in een andere soort is door het in vervulling gaan van de natuur.

3. Nimittamaprayojakam prakritienaam varanabhedastoe tatah kshetrikavat.

nimittam: oorzaak; aprayojakam: die niet aanzetten tot handeling; prakritienaam: scheppende oorzaken; varana: hindernissen; bheda: breken, verwijderen; toe: maar; tata: zoals; kshetrikavat: een boer

De oorzaken zetten de natuur niet in beweging, maar ze verwijderen de hindernissen zoals een boer.

Karma

Met oorzaken wordt karma bedoeld. Het woord karma heeft een dubbele betekenis. Het betekent ten eerste: handeling en ten tweede: vrucht van handeling. Elke handeling heeft een positief, een negatief of een neutraal gevolg. Met andere woorden in een daad overheerst het positieve of het negatieve of het positieve en het negatieve werpen evenveel gewicht in de schaal.

Al is de mens enigszins vrij in zijn handelingen, hij is totaal onvrij op het gebied van de vrucht van zijn handelingen. Je kunt bijvoorbeeld je hand in het water steken, maar je kunt niet beletten dat ze nat wordt. Je kunt uit het raam springen, maar je kunt niet beletten dat je te pletter stort. Je kunt drugs gebruiken, maar je kunt niet beletten dat je verslaafd raakt. Enzovoort.

Er is karma dat de evolutie bevordert en er is karma dat de evolutie vertraagt of met andere woorden er zijn handelingen die de evolutie bevorderen en er zijn handelingen die de evolutie vertragen. Die handelingen zetten de natuur niet in beweging, maar ze vormen de hindernissen die het in vervulling gaan van de natuur verhinderen of ze verwijderen de hindernissen die het in vervulling gaan van de natuur belemmeren of zelfs onmogelijk maken. Zoals een boer, zegt Patanjali.

Wat hij daarmee bedoelt is even duidelijk als eenvoudig. Wanneer de rijst moet worden geplant moeten eerst de rijstvelden onder water worden gezet. Dat gebeurt via toevoerkanalen. Als de boer de sluizen trekt, die de kanalen afsluiten, stroomt het water uit zichzelf en door zijn eigen kracht in het veld. Zo is ook evolutie het in vervulling gaan van de natuur. Er kan niet iets ontstaan uit iets dat er al niet als een mogelijkheid in aanwezig is.

Men mag begrippen niet door elkaar halen
Waar is de tijd dat we om de haverklap te biechten moesten gaan? Ik voelde dat aan als een last en ik was hoogst waarschijnlijk niet de enige. Onze buren waren boeren. Ooit hoorden we met Pasen de boerin roepen toen ze klaar stond om naar de kerk te gaan: "Stanie, waar is het briefje met uw zonden?" Stanie was haar man. Hij riep terug vanuit de deur van de koeienstal: "Het zit in mijn broekzak. Maar doe het niet weg, want ik moet het straks ook nog hebben." Welke zonden konden hard werkende mensen begaan? Ik vraag het mij af. (Behalve tijdens de oorlog toen sommigen tegen overdreven prijzen hun producten aan woekeraars verkochten.) Ze deden af en toe wat flanelgymnastiek in bed, zoals alle gezonde burgers, en in die tijd paste op dat er geen kinderen van kwamen. Gemijterde heren hadden van seks een zonde gemaakt en ook van het plezier dat mensen eraan beleven, maar dat was het dus niet. Als je de smart van het kinderen baren draagt, waarom zou je dan ook het plezier van ze te verwekken niet mogen hebben? En waarom moet je meer kinderen op de wereld zetten dan je degelijk kunt opvoeden?

Er zullen natuurlijk wel mensen geweest zijn die het biechten ernstig namen en die blij waren dat ze hun hart eens konden luchten in de biechtstoel, want dat kan heel bevrijdend zijn. Nu gaat men daarvoor bij een psychiater of een psychotherapeut, die men meestal duur betaalt. En vaak is het nog weggesmeten geld ook. De priester deed het gratis. Bovendien was hij door zijn wijding bekleed met het vermogen iemands zonden te vergeven. Veronderstel dat het om een moord gaat en dat de dader in de gevangenis bij de aalmoezenier te biechten gaat. Dat zijn zonde hem wordt vergeven is één ding, de gevolgen van zijn daad zijn evenwel een totaal ander ding. Want als de moordenaar uit de biechtstoel komt is zijn slachtoffer nog altijd dood, is het proces nog niet achter de rug, is de gevangenisstraf nog niet uitgezeten, zijn de advocaat, de boetes en de schadevergoedingen nog niet betaald. Dat alles is karma, een belangrijke schakel in het evolutieproces.