The Divine Life Society
Afdeling Aalst |
Janaki
Dvaaveva
chintayaa moektau paramaanandamaaploetau
Yo vimoegdho jado baalo yo goenebhyah param gatah
Slechts
twee wezens zijn vrij van angst
en versmolten met de hoogste
zaligheid,
het
kind dat niets weet en niets doet en
de wijze die uit de natuur is
opgeklommen tot het Allerhoogste.
Krishna
in de Bhaagavatam (Boek 11)
Enige tijd geleden had ik met Narayana een korte mailwisseling over een opmerking die hij wel eens in de les had gemaakt. Hij spoorde mij aan om er een artikel over te schrijven. Het ging over het wel of niet beoefenen van bepaalde Yogahoudingen tijdens de menstruatie. Hij zei dat je gewoon Yoga kunt beoefenen tijdens de menstruatie, want er zijn tegenwoordig genoeg reclames die ons beloven dat we met het juiste product nergens last van hebben en dat we dan zullen genieten van alles wat we willen doen. Van feestjes bezoeken tot paardrijden, dus waarom dan geen Yoga?
Daar heeft hij natuurlijk een punt. Tegenwoordig houden vrouwen zich er niet of nauwelijks mee bezig of ze in hun maandelijkse periode zijn of niet, in het plannen van hun bezigheden. Voor veel vrouwen vormt dat geen enkel probleem. Ze menstrueren niet of niet meer of hebben een makkelijke cyclus. Anderen hebben een anticonceptiemethode gekozen waardoor zij niet of heel licht menstrueren. Er zijn echter ook vrouwen, die elke maand een paar dagen veel pijn, kramp, bloedverlies en vermoeidheid doorstaan. Deze vrouwen weten dat je in die dagen niet alle Yogahoudingen kunt beoefenen. Ze zijn er simpelweg niet toe in staat. En tenslotte is er een groep vrouwen die er bewust voor kiest om hun cyclus, makkelijk of niet, haar natuurlijke gang te laten gaan. Zij zijn zich gedurende de gehele maand bewust van de verschillende fasen van hun cyclus met alle kenmerkende gewaarwordingen die het lichaam daarbij vertoont. Zij weten dat het lichaam in elke fase van de cyclus andere behoeften heeft en ze passen hun Yogabeoefening daaraan aan.
Om het geheugen op te frissen volgt in het kort het verloop van de vrouwelijke cyclus. De cyclus begint op de dag van de bloeding met de menstruatie. Dan volgt een periode waarin de eisprong of ovulatie wordt voorbereid door de baarmoeder klaar te maken voor eventuele innesteling. Het baarmoederslijmvlies wordt opgebouwd. Halverwege de cyclus, tussen dag 11 en 16 vindt dan de ovulatie plaats waarna al dan niet een bevruchting plaatsvindt. Als er geen eicel bevrucht wordt, of zoals Dr Gupta Naveen (Ayurvedisch arts) het verwoordde: als er geen zaadcel met OM op z’n kop in de buurt is gekomen, dan wordt na circa 28 dagen het opgebouwde slijmvlies samen met wat bloed weer afgebroken en afgevoerd, wat dan weer het begin is van de volgende cyclus.
In elke fase is er een andere eigenschap dominant en dat varieert van vrouw tot vrouw. Maar over het algemeen zal bijvoorbeeld diepe meditatie het makkelijkst zijn direct na de menstruatie. Dat is ook de tijd dat het lichaam sterk aanvoelt en veel energie kan bevatten (achterover buigingen). Rond de ovulatie word je makkelijker afgeleid door een verhoogd libido, maar tevens is het de tijd waarin de wil sterker is. Geschikt dus voor langere japasessies en moeilijkere aasanas waarvoor kracht nodig is. Zo heeft elke fase zijn eigen ritme met bijpassende houdingen en activiteiten. Door hier bewust van te worden, is het mogelijk de dagelijkse activiteiten meer af te stemmen, zodat energie niet verloren gaat in het tegenwerken van de natuurlijke neiging van het lichaam op dat moment.
De menstruatiefase is de duidelijkste fase. Iedere vrouw die menstrueert is zich meer of minder van deze fase bewust. Als je goed naar je lichaam luistert, dan voel je vaak wat vermoeidheid, lusteloosheid en eigenlijk zijn de dingen al snel te veel. Het lichaam is bezig met een grote zuiveringsoperatie. Het is een tijd van loslaten, overgave, meditatie. In deze tijd zou je je het liefst even willen terug trekken uit de wereld. Het lichaam zijn gang laten gaan, rusten. In een groot deel van de wereld trekken vrouwen zich ook een paar dagen terug uit het dagelijks leven. Soms omdat ze zogenaamd “onrein” zouden zijn in die periode. Maar er zijn ook culturen die de menstruatie als een heel krachtige en waardevolle periode zien. Zij ontzien de vrouw in kwestie volledig zodat zij in die tijd verder kan doordringen in dat wat werkelijk is. Zij op haar beurt kan daarmee de gemeenschap weer van dienst zijn.
Hier in het westen hebben vrouwen vaak niet de mogelijkheid om zich geheel terug te trekken uit alle verplichtingen. Een veelgehoorde reactie: “Mijn baas ziet me al aankomen als ik elke maand een paar dagen thuis blijf…” Maar toch zijn er altijd wel aanpassingen te verzinnen. Op mijn werk op het lab bijvoorbeeld nemen de vrouwen de zware sjouw klussen van elkaar over als iemand in haar periode zit en daar last van heeft. We proberen haar zoveel mogelijk te ontzien en we proberen haar wat eerder naar huis te laten gaan. Als je Yogales geeft en je bent gewend de houdingen mee te doen, dan plan je in de lessen die samenvallen met de bloeding wat meer liggende houdingen en houdingen die ruimte geven aan het bekken en de onderbuik. Ze zijn voor iedereen gezond en je lichaam wordt niet belast. Heb je een gezin, dan kun je ervoor zorgen dat de boodschappen van te voren in huis zijn en dat het huis op orde is. Een groot voordeel van een cyclus is de regelmaat, dus je weet ongeveer wanneer het zover is. Heb je veel klachten, dan kun je met je partner of een vriendin afspreken om op de zwaarste dagen de zorg voor de kinderen grotendeels over te nemen.
Als je door Yoga te beoefenen afgestemd raakt op het lichaam, dan dienen de oplossingen zich vanzelf aan. Het lichaam weet wel hoe het voor zichzelf moet zorgen. Laat de geest geen stokken in de wielen steken door van alles te moeten en aan allerlei ideaalplaatjes te willen voldoen of zelfs slechts uit gewoonte. Vrouwen leren al heel vroeg dat het ongemak er nou eenmaal bij hoort en dat ze niet moeten zeuren en gewoon even moeten doorbijten. Het gaat vanzelf weer over. En dat is ook zo. Maar in Yoga leren we dat we het lichaam kunnen dwarsbomen of we kunnen het ondersteunen. Natuurlijk ”gaat het nog best wel” en natuurlijk “is het toch niet echt nodig om rustig aan te doen?” en “ik ken niemand die dat doet”. Zo zijn er ontelbaar veel redenen om het lichaam niet te ondersteunen. Maar ik wil alle vrouwen uitnodigen om tijdens je eerstvolgende menstruatie eens na te gaan: waar heeft mijn lichaam eigenlijk behoefte aan vandaag? En dan waar te nemen welke reactie daarop volgt: stok of ondersteuning.
Voor vrouwen die veel pijn ervaren of veel bloed verliezen tijdens de menstruatie volgen enkele tips voor op de zwaarste dagen. Deze en meer tips zijn te vinden in The woman’s Yoga Book: asana and pranayama for all phases of the menstrual cycle van Bobby Clennell (ISBN -13978-1-930485-18-1).
- Neem rust. Ontspan. Vermijd (zware) lichamelijke inspanning. Houd het lichaam warm.
- Enkele houdingen: ga op de rug liggen met de voetzolen tegen elkaar, de knieën vallen dan naar buiten. Adem diep in de buik. Experimenteer met een opgerolde handdoek of meditatiekussen onder het bekken/zitvlak/onderrug. De juiste hoek van het bekken kan soms enorm veel spanning oplossen.
- Ga ook eens tegen een muur aan zitten met de voetzolen tegen elkaar of met de benen gespreid. Ondersteun weer het bekken met een kussen en laat de schouders iets naar achter hangen, zodat de borst naar voren komt en de hele buik de ruimte krijgt. Ontspan in de houding.
- Vermijd heftige torsies, draai minder ver of laat ze helemaal weg.
- Vaak wordt afgeraden om omgekeerde houdingen te beoefenen tijdens de menstruatie. De baarmoeder moet zoveel mogelijk boven de schede blijven zodat de zwaartekracht haar werk optimaal kan doen. Mijn ervaring is dat dat inderdaad beter is. Maar neem dat niet zomaar aan. Onderzoek het zelf en luister goed naar het lichaam, forceer niets.
Tenslotte is het lijden aan alle klachten terug te voeren tot steeds hetzelfde probleem: vereenzelviging met wat we niet zijn: het lichaam. Daarom tot slot de woorden van Swami Sivananda: “Do real saadhanaa, my dear children, do real saadhanaa”. (Saadhanaa: oefening; real saadhanaa: spirituele oefening. Red.)
OM Shaantih.